Standardy Ochrony Małoletnich
Preambuła:
Niniejszy dokument powstał w celu zapewnienia bezpieczeństwa małoletnich, zachowując ich pełne poszanowanie praw i godności. Określa standardy ochrony, stanowiące zbiór zasad i procedur postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa małoletnich uczestników podczas realizacji naszych projektów czy programów.
W celu stworzenia bezpiecznego i odpowiedzialnego środowiska dla małoletnich zostają wdrożone narzędzia do realizacji tego działania.
Podstawy prawne:
- Ustawa z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich (t. j. Dz. U. z 2023 r., poz. 1304 ze zm.);
- Ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2023 poz. 1606)
- Konwencja o prawach dziecka (Dz.U.1991 nr 120, poz. 526)
- Ustawa z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1781);
I Definicje
Ilekroć w niniejszych Standardach Ochrony Małoletnich mowa jest o:
- standardach – należy przez to rozumieć Standardy Ochrony Małoletnich wprowadzone przez podmiot świadczący usługi turystyczne,
- usługobiorcy – należy przez to rozumieć właściciela/pełnomocnika podmiotu świadczącego usługi turystyczne;
- pracowniku –należy przez to rozumieć osobę zatrudnioną na podstawie umowy o pracę, umowy o dzieło, umowy zlecenia lub umowy wolontariackiej,
- dziecku, uczniu, małoletnim – należy przez to rozumieć osobę, która nie ukończyła 18 lat i nie zawarła związku małżeńskiego, zgodnie z kodeksem cywilnym;
- krzywdzenie dziecka – należy rozumieć popełnienie czynu zabronionego na szkodę dziecka przez jakąkolwiek osobę, w tym pracownika lub zagrożenie dobra dziecka, w tym jego zaniedbywanie; krzywdzeniem jest:
- przemoc fizyczna – jest to celowe uszkodzenie ciała, zadawanie bólu lub groźba uszkodzenia ciała; skutkiem przemocy fizycznej mogą być złamania, siniaki, rany cięte, poparzenia, obrażenia wewnętrzne;
- przemoc emocjonalna – to powtarzające się poniżanie, upokarzanie i ośmieszanie dziecka, wciąganie dziecka w konflikt dorosłych, manipulowanie nim, brak odpowiedniego wsparcia, uwagi i miłości, stawianie dziecku wymagań i oczekiwań, którym nie jest ono w stanie sprostać; jej celem jest naruszenie godności osobistej;
- przemoc seksualna – to każde zachowanie, które prowadzi do seksualnego zaspokojenia kosztem dziecka; wykorzystywanie seksualne odnosi się do zachowań z kontaktem fizycznym (np. dotykanie dziecka) oraz zachowania bez kontaktu fizycznego (np. pokazywanie dziecku materiałów pornograficznych, podglądanie, ekshibicjonizm);
- zaniedbywanie – to niezaspokajanie podstawowych potrzeb materialnych i emocjonalnych dziecka przez rodzica lub opiekuna prawnego, niezapewnianie mu odpowiedniego jedzenia, ubrań, schronienia, opieki medycznej, bezpieczeństwa, brak dozoru nad wypełnianiem obowiązku szkolnego
II Zasady zapewniające bezpieczne relacje między personelem podmiotu a małoletnim, a w szczególności zachowania niedozwolone wobec małoletnich.
- Działanie dla dobra dziecka i w jego najlepszym interesie jest najważniejszą zasadą wszystkich czynności podejmowanych przez pracowników.
- Dziecko należy traktować z należytym szacunkiem, uwzględniając jego godność i potrzeby.
- Stosowanie przemocy wobec dziecka w jakiejkolwiek formie jest niedopuszczalne.
- Pracownicy działają w oparciu o obowiązujące prawo, przepisy i posiadane kompetencje. Zasady te obowiązują wszystkich pracowników. W celu potwierdzenia znajomości i akceptacji obowiązujących zasad, pracownicy podpisują oświadczenie.
- Pracownicy są zobowiązani do utrzymania profesjonalnej relacji z dziećmi i każdorazowo do rozważenia czy reakcja, komunikat bądź działanie wobec dziecka jest: adekwatne do sytuacji, bezpieczne, uzasadnione, sprawiedliwe wobec innych dzieci.
- Aby zminimalizować ryzyko błędnej interpretacji, należy działać w sposób otwarty i przejrzysty dla wszystkich.
- Należy zachować cierpliwość i szacunek podczas komunikacji z dziećmi.
- Uważnie słuchać i udzielać dzieciom odpowiedzi adekwatnych do ich wieku i sytuacji.
- Nie wolno: zawstydzać, upokarzać, lekceważyć, obrażać dziecka, krzyczeć w sytuacji innej niż wynikająca z zagrożenia bezpieczeństwa dziecka lub innych dzieci, wykorzystywać wizerunku dziecka, proponować dzieciom alkoholu, wyrobów tytoniowych oraz używać ich w obecności małoletnich, podczas dłuższych niż jednodniowe wyjazdów i wycieczek niedopuszczalne jest spanie z dzieckiem w jednym łóżku lub pokoju.
- Podejmując decyzje dotyczące dziecka, należy je o tym poinformować i brać pod uwagę jego oczekiwania.
- Zakazane jest zachowywanie się w obecności dzieci w sposób niestosowny: używanie wulgarnych słów, gestów, żartów, czynienie obraźliwych uwag, nawiązywanie w wypowiedziach do aktywności bądź atrakcyjności seksualnej, wykorzystywanie wobec dziecka relacji władzy lub przewagi fizycznej takiej jak zastraszanie, przymuszanie, groźby.
III Zasady i procedury reagowania w przypadku uzasadnionego przypuszczenia, że dobro małoletniego jest zagrożone;
- Wszystkie ryzykowne sytuacje, musza być raportowane koordynatorowi. Należy reagować stanowczo ale z wyczuciem aby zachować godność osób zainteresowanych.
- W przypadku uzasadnionego podejrzenia, że dobro dziecka jest zagrożone, należy natychmiast zawiadomić policję, dzwoniąc pod numer 112, opisując okoliczności zdarzenia. Zgłoszenia dokonuje pracownik który jest bezpośrednim świadkiem lub koordynator.
- Należy uniemożliwić dziecku oaz osobie podejrzewanej oddalenie się oraz zadbać o bezpieczeństwo dziecka. Dziecko powinno być pod opieką pracownika do czasu przyjazdu policji.
- W uzasadnionych przypadkach można dokonać obywatelskiego zatrzymania osoby podejrzewanej.
- Należy zabezpieczyć wszystkie materiały związane ze zdarzeniem i przekazać do odpowiednich służb.
- Zdarzenie opisać w dzienniku zdarzeń lub innym dokumencie przeznaczonym do tego celu.
IV Zasady i procedury postępowania w przypadku dzieci niepełnosprawnych oraz dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.
- Należy zwracać szczególną uwagę na potrzeby osób niepełnosprawnych lub ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.
- Pracownicy powinni być czujni i zwracać uwagę na sytuację, które mogą wzbudzać podejrzenia lub niepokój.
- Należy szczególnie przyjrzeć się sytuacji, gdzie relacja dziecko – dorosły nie jest naturalna i pojawiają się oznaki przemocy.
V Procedury i osoby odpowiedzialne za składanie zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego oraz zawiadamianie sądu opiekuńczego
W sytuacji gdy zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że doszło do popełnienia przestępstwa na małoletnim, koordynator lub bezpośredni przełożony może podjąć decyzję o zawiadomieniu sądu opiekuńczego (tzw. zawiadomienie w ramach obowiązku obywatelskiego).
VI Zakres kompetencji osoby odpowiedzialnej za przygotowanie personelu podmiotu do stosowania standardów, zasady przygotowania tego personelu do ich stosowania oraz sposób dokumentowania tej czynności.
- Osobą odpowiedzialną za przygotowanie pracowników do stosowania standardów ochrony małoletnich jest właściciel/pełnomocnik, który może wyznaczyć członka zespołu do spraw Ochrony Małoletnich do przygotowania pracowników do stosowania standardów ochrony małoletnich [ZAŁĄCZNIK1].
- Wyznaczona osoba zapoznaje pracowników ze standardami ochrony małoletnich oraz odbiera od każdego zatrudnionego pracownika oświadczenie o zapoznaniu się ze standardami ochrony małoletnich, obowiązującymi w przedsiębiorstwie [ZAŁĄCZNIK 2,3].
VII Zatrudnianie osób do pracy z dziećmi.
1.Niezależnie od obowiązku wprowadzenia procedur, przypomnienia wymaga obowiązek weryfikacji osób zatrudnionych w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym.
Zgodnie z ustawą pracodawca lub inny organizator działalności musi uzyskać informacje, czy dane przyszłego pracownika lub osoby dopuszczanej do działalności są zamieszczone w Rejestrze z dostępem ograniczonym, lub w Rejestrze osób, w stosunku do których Państwowa Komisja do spraw przeciwdziałania wykorzystaniu seksualnemu małoletnich poniżej lat 15 wydała postanowienie o wpisie w Rejestrze.
2. Osoba, z którą ma być nawiązany stosunek pracy lub która ma być dopuszczona do takiej działalności przedkłada pracodawcy lub innemu organizatorowi informację z Krajowego Rejestru Karnego w zakresie przestępstw określonych w rozdziale XIX i XXV Kodeksu karnego, w art. 189a i art. 207 Kodeksu karnego oraz w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2023 r. poz. 172 oraz z 2022 r. poz. 2600), lub za odpowiadające tym przestępstwom czyny zabronione określone w przepisach prawa obcego.
W przypadku gdy prawo państwa, z którego ma być przedłożona informacja nie przewiduje jej sporządzenia lub w danym państwie nie prowadzi się rejestru karnego, osoba składa pracodawcy lub innemu organizatorowi oświadczenie o tym fakcie wraz z oświadczeniem, że nie była prawo-mocnie skazana w tym państwie za czyny zabronione, oraz że nie ma obowiązku wynikającego z orzeczenia sądu, innego uprawnionego organu lub ustawy stosowania się do zakazu zajmowania wszelkich lub określonych stanowisk, wykonywania wszelkich lub określonych zawodów albo działalności, związanych z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych zainteresowań przez małoletnich, lub z opieką nad nimi.
Oświadczenia, składane są pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia [ZAŁĄCZNIK 4].
Kontakt do odpowiednich służb:
112 – numer alarmowy,
997 – Policja,
+48 222 309 900 – Linia Pomocy Pokrzywdzonym,
998 – Straż Pożarna,
999 – Pogotowie Ratunkowe,
986 – Straż Miejska.